Ventilus

Met het Ventilusproject zorgt Elia voor een sterk, toekomstgericht en betrouwbaar elektriciteitsnet. Het project heeft verschillende doelstellingen:

• De energietransitie ondersteunen

De energietransitie is onomkeerbaar ingezet door nationale, Europese en internationale politieke beslissingen. Om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, schakelen we over van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie. De komende jaren zal daarom steeds meer groene elektriciteit in de Belgische Noordzee en in West-Vlaanderen opgewekt worden. Dankzij Ventilus geraakt die hernieuwbare energie tot bij de gezinnen en bedrijven. De nieuwe elektriciteitsverbinding draagt zo bij aan de klimaatdoelstellingen.

• Offshore windenergie aan land brengen

Onze Noordzee wordt in de toekomst de toegangspoort voor hernieuwbare energie. Zo zal er, met de uitbreiding van de windturbinecapaciteit voor onze Belgische kust, extra groene energie opgewekt worden. Dankzij nieuwe verbindingen met andere landen (interconnectoren) zal ook de uitwisseling van hernieuwbare energie met onder andere het Verenigd Koninkrijk en Denemarken toenemen. Ventilus zal deze energie aan land brengen en zo het elektriciteitsnet in West-Vlaanderen en België versterken.

• Bijkomende energieproductie in West-Vlaanderen mogelijk maken

West-Vlaanderen is aan een stevige inhaalbeweging bezig op vlak van (wind)energieproductie aan land. Dat is ook nodig om blijvend tegemoet te komen aan de stijgende energievraag, ook van bedrijven. Deze productie-installaties moeten, zodra zij door de overheid vergund worden, aangesloten worden op het elektriciteitsnet. 

• Betrouwbaarheid van het elektriciteitsnet verhogen

Om het hoogspanningsnet klaar te maken voor de toekomst, maakt Ventilus een lus met de bestaande Stevin-hoogspanningsverbinding. Daardoor ontstaan meerdere wegen om elektriciteit te vervoeren. Die zogenaamde vermazing verhoogt de betrouwbaarheid van het elektriciteitsnet bij incidenten of onderhoud en laat toe om meer energie met minder infrastructuur te vervoeren. 

Het Ventilusproject bestaat uit verschillende bouwstenen:

• Aanlanding energie-eiland

De realisatie van het “Prinses Elisabeth Eiland” (MOG II-project) heeft twee doelstellingen: 

1. de Prinses Elisabethzone integreren. Die windturbinezone in de Noordzee werd in het Marien Ruimtelijk Plan 2020-2026 aangeduid voor de opwekking van hernieuwbare energie in het Belgische elektriciteitssysteem.
   
   
2. een betere toegang realiseren tot groene energie die elders in de Noordzee wordt opgewekt. Dit gebeurt via verbindingen met andere landen, ook interconnectoren genoemd.

Om de energie uit het energie-eiland aan land te brengen, wordt een combinatie van wisselstroom- en gelijkstroomkabelverbindingen gebruikt. Die zeekabels worden op een zogenaamde aanlandingslocatie aan land gebracht en verbonden met ondergrondse landkabels. Die kabels worden op hun beurt aangesloten op een nieuw hoogspanningsstation. De kabels zullen uitgebaat worden op een lager spanningsniveau (220kV), wat het technisch mogelijk maakt om ze ondergronds aan te leggen. Via die kabels wordt daarnaast een lager vermogen van 3,6 gigawatt (GW) in totaal getransporteerd. Dit is het vermogen van de energiehub, verdeeld over 6 wisselstroomkabels en 1 gelijkstroomkabelsysteem.

• Nieuwe hoogspanningsstations en nieuw conversiestation

In een hoogspanningsstation wordt de elektriciteit omgezet van een hoger naar een lager spanningsniveau of omgekeerd. Een hoogspanningsstation is dus een belangrijk knooppunt om elektriciteit te transporteren (op een hoog spanningsniveau) of naar de gezinnen of bedrijven te brengen (via een lager spanningsniveau). Daarom zullen er verschillende hoogspanningsstations (Izegem, Zeebrugge en Brugge) op het volledige Ventilustraject uitgebreid worden. Ook komt er een nieuw conversiestation om gelijkstroom vanuit het energie-eiland om te zetten naar wisselstroom.

• Bovengrondse luchtlijn

Een nieuwe hoogspanningsverbinding (380kV) zorgt ervoor dat het nieuwe hoogspanningsstation wordt aangesloten op het bestaande elektriciteitsnet. Die bovengrondse luchtlijn zal het nieuwe hoogspanningsstation verbinden met het hoogspanningsstation in Avelgem. Om dat mogelijk te maken, wordt het bestaande hoogspanningsstation in Izegem uitgebreid. Ook wordt de nieuwe verbinding aangesloten op de Stevin-verbinding. Dat is een bestaande luchtlijn in het noorden van West-Vlaanderen waarop de eerste reeks windturbineparken in zee werd aangesloten. 

• Gedeeltelijk ondergronds

Waar mogelijk wordt de verbinding ondergronds aangelegd door middel van kabels. Uit onderzoek blijkt dat het technisch mogelijk is om een deel van de hoogspanningsverbinding over een afstand van 8 tot 12 km ondergronds aan te leggen.

Het voorkeurstraject voor de Ventilus-hoogspanningslijn - zoals dit door de Vlaamse regering op vrijdag 31 maart 2023 werd bekendgemaakt -  kunt u op de kaart hieronder bekijken.

Bij de tracékeuze door de Vlaamse regering is rekening gehouden met de principes van een goede ruimtelijke ordening: 

1. Versterken van bestaande lijnen 
2. Herbenutten van bestaande tracés
3. Bundelen met bestaande lijnvormige structuren zoals wegen/rivieren of bestaande tracés
4. Als bovenstaande opties niet mogelijk zijn, wordt een nieuw tracé onderzocht. 
5. De totale lengte van het bovengrondse net mag niet uitgebreid worden (stand-still principe).

Een hoogspanningsverbinding kan met verschillende technologieën worden gebouwd en uitgebaat. De technologie die wordt gekozen, moet betrouwbaar zijn en aansluiten bij de behoeften van het elektriciteitsnet. Voor Ventilus werd die technologiekeuze uitgebreid onderzocht. Ter voorbereiding van de startnota in 2019 werd een technologiestudie uitgevoerd. Daarna voerde een groep van zes onafhankelijke experten in 2020 een dubbelcheck van die technologiestudie uit. Op verzoek van de burgerplatformen werd die aangevuld met een advies van het HVDC Centre in Schotland. Vlaams minister Zuhal Demir stelde in 2021 Guy Vloebergh aan als intendant. Ook hij en zijn team onderzochten de meeste geschikte technologie en gingen onafhankelijk in gesprek met alle betrokkenen. Tot slot ook de Duitse professor Dirk Westermann zich in 2022 over de technologiekeuze voor het project. Alle onderzoeken kwamen tot dezelfde conclusie: op technisch vlak is een bovengrondse luchtlijn in wisselstroom, met een gedeeltelijk ondergronds traject van 8 tot 12 km, de beste keuze voor Ventilus. De studierapporten vindt u op omgeving.vlaanderen.be

Ventilus volgt een geïntegreerd planningsproces, getrokken door de Vlaamse overheid. Meer informatie over de procedure vindt u op omgeving.vlaanderen.be en in onderstaande schematische voorstelling. Vanaf stap 8 (project-MER) is Elia trekker van het proces.

Bekijk hier de interactieve kaart hieronder

Go to https://elia.projectatlas.app/me

De procesdocumenten van Ventilus kunt u raadplegen via omgeving.vlaanderen.be

Ventilus banners